Zabytki

Ratusz

Wzniesiony w 1835 r. w stylu klasycystycznym wg kosztorysu Schradela, pod nadzorem Sadowicza i Krzyżankiewicza. Murowany, dwutraktowy, z podłużnym środkowym korytarzem, trzykondygnacyjny, nakryty dachem naczółkowym, z pierwotną fasadą od południa, urozmaiconą środkowym pseudoryzalitem z trójkątnym tympanonem. Już od końca l. 30. XIX w. częściowo na I i II piętrze mieścił się sąd, a w l. 70. XIX w. na parterze był areszt i siedziba policji z osobnym wejściem od zachodu. W 1905–1906 r. przebudowano schody wewnętrzne, a między 1906–1912 r. wzniesiono piętrowy, neoklasycystyczny aneks wschodni wg projektu „A. Peysera & Co. Baugeschäft”. W 1912 r. w ratuszu były „biura zarządu miejskiego, policyjne, kasa miejska, filia banku i sąd okręgowy”, a na poddaszu mieszkanie woźnego. W 1937–1938 r. budynek remontowany, a w czasie II wojny rozbudowany o podpiwniczenie pd. Po 1945 r. zlikwidowano otwór wejściowy od zachodu, a w 2004 r. wyremontowano wnętrza. Ratusz od 1968 r. w rejestrze zabytków.

Kościół rzymskokatolicki pw. św. Floriana

Kościół kilkufazowy. Murowana, gotycka część wschodnia (pierwotna kaplica) sprzed 1444 r. i zapewne nadbudowana w 1635 r.; murowana zakrystia z 2 poł. XVI w., a drewniana siedemnastowieczna nawa po zniszczeniu w 1745 r. odbudowana staraniem ks. Ludwika Pełki. Kościół remontowany w l. 20. i 60./70. XIX w., oraz 1954–1958 r. (wraz z powiększeniem kruchty południowej i zachodniej); od 1925 r. – parafialny, a w 1933 r. wpisany do rejestru zabytków. We wnętrzu 3 ołtarze: główny – barokowy, z 1 ćw. XVIII w., m.in. z gotycką piętnastowieczną figurą Matki Boskiej z Dzieciątkiem, barokowymi obrazami: św. Gabriela Archanioła (aut. Jana Wróblewskiego z 1707 r.), św. Michała Archanioła oraz św. Floriana. Ołtarze boczne przebudowane w XIX w., z cennymi rzeźbami, m.in. wczesnobarokową – św. Leonarda (1 ćw. XVII w.), późnogotycką – św. Floriana? (1 ćw. XVI w.) i wczesnobarokową – św. Jadwigi Śląskiej (1 ćw. XVII w.). W otoczeniu kościoła cmentarz, gdzie zmarłych chowano głównie w l. 1560–1615, 1806–1861 oraz od 1900 r. do teraz.

Kościół parafialny pw. Ścięcia św. Jana Chrzciciela

Istnieje co najmniej od XIV w. i do 1806 r. otoczony był cmentarzem grzebalnym. Kościół murowany, orientowany, niegdyś gotycki i odbudowany po pożarze 1606 r. i 1715 r. Częściowo spalony w 1806 r. i odbudowany w l. 1807–1822, eklektyczny, z fragmentami gotyckich ścian. Rozbudowany w 1854 r. o wschodnią zakrystię, a w l. 1873–1878 o neogotycką kaplicę św. Józefa. W 1933 r. wpisany do rejestru zabytków. W l. 50. XX w. na ścianach i sklepieniach naw oraz prezbiterium wykonano sztukaterie o formach rokokowych (aut. Jana Żaka), stiuki kolumn i ołtarza głównego (wyk. Leon Cybiński), a także sklepienie w prezbiterium. Trzy ołtarze barokowo-klasycyzujące, z przekształconymi zwieńczeniami. W kaplicy św. Józefa neogotycki ołtarz z ok. 1898 r., (wyk. warsztat Antoniego Szymańskiego) i neogotycka chrzcielnica . Na fasadzie świątyni dwie tablice z 1925 r. (proj. Władysława Marcinkowskiego) upamiętniające ofiary I wojny, powstania wielkopolskiego oraz wojny polsko-bolszewickiej, a na ścianie północnej – ks. Kazimierza Niesiołowskiego (z 1974 r.) i ks. Jerzego Popiełuszki (z 1999 r.) oraz dwie tablice poświęcone św. Janowi Chrzcicielowi, patronowi Pleszewa od 2003 r. Po stronie południowej kościoła kapliczka-grota Matki Boskiej z Lourdes (z 1930 r.), „Mur pamięci” z 2006 r. oraz pomnik Jana Pawła II.

Kościół rzymskokatolicki pw. Najświętszego Zbawiciela

Kościół  to do 1945 r. zbór ewangelicki św. Jana, wzniesiony w l. 1844–1846 przez firmę George Jonasa z Gutenhoffnung i poświęcony 4 lipca 1848 r. Kościół od 1945 r. filialny, a od 1966 r. (urzędowo od 1978 r.) – parafialny. Orientowany, murowany, o cechach klasycystycznych, z węższym prezbiterium od wschodu i z drewnianymi emporami w nawie (w części przekształconymi na salki katechetyczne w 1967 r.). Fasada z wieżą ujętą wysokimi aneksami, w których od 1967 r. były mieszkania dla księży. W 1977 i 2007 r. zmieniono wystrój architektoniczny wnętrza kościoła, a w l. 1997–1999 i 2001–2002 prowadzono remont świątyni. Po południowej stronie kościoła Dom Katechetyczny z l. 1988–1995 (proj. A. Wojciechowskiego) oraz pastorówka z 2 poł. XIX w., a dalej kostnica z 4 ćw. XIX w. (ob. kaplica) i cmentarz ewangelicki. Na słupkach bramnych stoją dziewiętnastowieczne rzeźby św. Wawrzyńca i św. Jana Nepomucena, które do II wojny znajdowały się w Rynku.

Budynek Muzeum Regionalnego

Budynek to dawny zajazd pocztowy. Wzniesiony około 1820–1830 r., o cechach klasycystycznych, murowany, częściowo podpiwniczony, parterowy, z mieszkalnym poddaszem nakrytym dachem naczółkowym. Od l. 90. XIX w. do 1976 r. własność Szuszczyńskich, którzy prowadzili tu m.in. firmę „Ekspedytor kolejowy, skład drewna i opału” (1925 r.), transport konny „Spedytor”. Obok dawnego zajazdu – wpisanego w 1973 r. do rejestru zabytków – stoi oficyna z pocz. XX w. (niegdyś z mieszkaniem woźnicy i szewca), a dalej dziewiętnastowieczna stajnia-spichlerz, adaptowana w l. 90. XX w. na sklep i mieszkanie. W Muzeum Regionalnym znajduje się stała wystawa archeologiczna „Z pradziejów Pleszewa i okolic” oraz m.in. szczególnie cenna kolekcja malarstwa, rysunków i gwaszy Mariana Bogusza. W 2004 r. na ścianie frontowej umieszczono tablicę upamiętniająca prof. Michała Sobeskiego (proj. Jerzego Szpunta).

Gmach obecnego Liceum Ogólnokształcącego im. Stanisława Staszica

Gmach wzniesiono w 1910–1912 r. z użyciem form klasycystycznych jako budynek Królewskiej Szkoły Realnej, z oficyną mieszczącą mieszkanie dyrektora. Budowę prowadziła pleszewska firma „A. Peyser & Co. Baugeschäft”, a projekt ogrzewania wykonał w 1910 r. Rudolf Otto Meyer z Poznania. Od 1919 r. Gimnazjum im. St. Staszica, rozbudowane zasadniczo w l. 1925–1926 wg projektu inż. Jana Andrzejewskiego z Poznania o człon pn. z salą gimnastyczną. Od 1936 r. Gimnazjum i Liceum im. Stanisława Staszica, od 1948 r. – Państwowa Szkoła Ogólnokształcąca Stopnia Licealnego w 1969 r. przemianowana na Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Staszica. W l. 1972–1974 gmach rozbudowany, a w 1996 r. wpisany do rejestru zabytków. Z 1969 r. pochodzi medalion z wizerunkiem St. Staszica (proj. Józefa Murlewskiego) w tympanonie portyku frontowego, a w klatce schodowej – tablica upamiętniająca nauczycieli, wychowanków i absolwentów którzy zginęli w czasie II wojny. Dawny wystrój architektoniczny zachował m.in. frontowy hol, a także aula na II piętrze.

Figura matki Boskiej z Dzieciątkiem

Barokowa figura wykonana z piaskowca, usytuowana na Placu Kościelnym, pomiędzy Rynkiem a kościołem farnym. Medaliony na cokole przedstawiają świętych Barbarę, Jana Chrzciciela i Floriana. Do 1942 r. była to jedna z czterech figur stojących na narożnikach Rynku, a po wojnie umieszczono ją na nowej podstawie nieco w głębi, na skwerze.

Figury świętych na murze kościoła p.w. Najświętszego Zbawiciela

Dziewiętnastowieczne figury św. Wawrzyńca i św. Jana Nepomucena, umieszczone na słupach bramy wejściowej, które do 1942 r. stały na narożnikach Rynku. Czwartą figurą była figura św. Floriana, po wojnie umieszczona na ul. Poznańskiej, zniszczona podczas wypadku drogowego.

Zespół Pałacowo - Parkowy w Taczanowie

Zespół tworzą 21-hektarowy park krajobrazowy założony w II połowie XVIII wieku, z alejami grabowymi, rozległymi trawnikami i dużym stawem z wysepką, w którym wznosi się pałac Taczanowskich, zapewne z II połowy XVIII wieku, gruntownie przekształcony i powiększony ok. 1853 r. w stylu klasycyzmu berlińskiego, przebudowany w 1922 r. i w latach 70. XX wieku. Ma ganek z balkonem na 4 kolumnach i ozdoby sztukatorskie na elewacjach. Obok pałacu znajdują się 2 oficyny z ok. 1864 r., usytuowane prostopadle do siebie i połączone ukośnie ustawioną neogotycką wieżą bramną. W sąsiedztwie w latach 1853-1864 powstał obszerny kompleks neogotyckich zabudowań gospodarczych. Do wschodniej oficyny przylega dawna oranżeria, wzniesiona w tzw. stylu normandzkim, do II wojny światowej użytkowana także jako sala balowa, a potem zamieniona na magazyn. Od strony głównej drogi stoi kwadratowa wieża bramna. W 1861 r. w parku wystawiono neogotycką kaplicę-mauzoleum, połączoną krytym gankiem z niską wieżą-dzwonnicą. Na umieszczonej od zewnątrz tablicy wymieniono pochowanych w podziemiu członków rodziny Taczanowskich. Wyposażenie wnętrza utrzymane jest jednolicie w stylu neogotyckim.

Pałac Malinie

Malinie to dawniej oddzielna wieś, wzmiankowana w dokumentach od 1429 r. Znajdowała się tutaj siedziba właścicieli dóbr pleszewskich, przy której położony był folwark. Pozostał po niej pałac z ok. 1860-1870, przebudowany ok. 1915 r. ze zmianą elewacji. Ma 2 piętra i wydzielone z bryły, nieco wyższe człony boczne oraz taras z balkonem w fasadzie głównej. Po odremontowaniu przeznaczono go w 1994 r. na siedzibę sądu. Z tyłu pałacu położony jest park z II połowy XIX wieku, zachowany tylko częściowo w związku z wytyczeniem ulic i nowej zabudowy w okolicy.

Dom Parafialny im. ks. Piotra Skargi

Otwarty 28 czerwca 1934 r., zbudowany z inicjatywy ks. Kazimierza Niesiołowskiego, według projektu Ignacego Piątkowskiego. Od frontu ma łukowatą fasadę zdobioną 4 kolumnami jońskimi. Głównym jego pomieszczeniem jest sala widowiskowa z dużym zapleczem i garderobami. Dawniej znajdowało się tu też muzeum, biblioteka Towarzystwa Czytelni Ludowych, sala dla organizacji katolickich i harcerskich, w piwnicach przygotowano miejsce na kręgielnię i łazienki. Do budynku przylega ogród zabaw dla dzieci (wzorowany na krakowskim ogrodzie dra Jordana), założony w 1905 r. również z inicjatywy ks. Niesiołowskiego, a zaprojektowany przez Adama Kubaszewskiego – twórcę parku w Gołuchowie.

Kompleks Kolei Wąskotorowej

Budynek dworca kolei wąskotorowej został wybudowany w 1903 r. W jego sąsiedztwie znajdują się obiekty zaplecza technicznego. Kolejka zapewniała połączenie z Krotoszynem i Broniszewicami, ale obecnie pociągi kursują tylko na 3-kilometrowym odcinku do Kowalewa – do stacji normalnotorowej. Poprzez ułożenie trzeciej szyny linia ta została przystosowana do ruchu wagonów normalnotorowych, co eliminuje uciążliwe przeładunki. Stare zabudowania kolejowe były tłem dla nakręconych tu seriali telewizyjnych: Komediantka i Republika Ostrowska. W 2014 r. grunty obejmujące teren dworca kolejowego przeszły na własność Miasta i Gminy Pleszew. Aktualnie gotowy jest projekt przekształcenia budynku dawnego dworca w Bibliotekę Publiczną.

Cmentarz przy ulicy Kaliskiej w Pleszewie

Cmentarz parafialny założony po połowie XIX wieku. Zachowało się na nim kilkanaście nagrobków sprzed 1900 r. Po prawej stronie głównej alejki wśród grobów proboszczów znajduje się mogiła ks. Kazimierza Niesiołowskiego, a w dalszej części grób Brunona Nikoleiziga – dowódcy pleszewskiej Armii Krajowej w czasie II wojny światowej. Na lewo od głównej alejki położona jest mogiła 6 powstańców wielkopolskich poległych w czasie walk w 1919 r., z pomnikiem-obeliskiem ustawionym w 1923 r., w której spoczywają także, sprowadzone z Wielkiej Brytanii, prochy pułkownika Ludwika Bociańskiego – organizatora Powstania Wielkopolskiego w Pleszewie, wojewody wileńskiego i poznańskiego. Ponadto na cmentarzu znajdują się mogiły ofiar II wojny światowej i terroru niemieckiego: grób 10 osób zabitych wskutek bombardowania w pierwszych dniach wojny, 7 Polaków zamordowanych koło Malinia i 8 w budynku gestapo, zbiorowy grób i pomnik ofiar zamordowanych w obozie w Łaszewie. Jest także kilka kwater grobów Sióstr Służebniczek.

Mur Pamięci

Ściana z czerwonej cegły z podmurówkami z kamienia, usytuowana po stronie południowej kościoła farnego. W centralnym punkcie podwyższenie muru zwieńczone łukiem – w nim wnęka w kształcie krzyża. W zwieńczeniu muru godło Polski i herb Miasta i Gminy Pleszew. Na murze, odsłoniętym w 2006 r., umieszczane są tablice upamiętniające ważne dla Pleszewa osoby i wydarzenia: tablica upamiętniająca wysiedlenia z Ziemi Pleszewskiej w latach 1939-1945, tablica upamiętniająca delegatów z powiatu pleszewskiego i obwodu dobrzyckiego uczestniczących w dniach 3-5 grudnia 1918 r. w obradach Polskiego Sejmu Dzielnicowego w Poznaniu, tablica upamiętniająca Powstańców Wielkopolskich, tablica upamiętniająca ks. Kazimierza Niesiołowskiego z okazji 60. rocznicy śmierci, tablica upamiętniająca ofiary zbrodni katyńskiej związane z Ziemią Pleszewską, tablica upamiętniająca 30 lat NSZZ „Solidarność” w Pleszewie, tablica upamiętniająca wszystkich, którzy zginęli w katastrofie pod Smoleńskiem.

Krzyż Brylińskiego

Drewniany krzyż z 1860 r. stojący nieopodal przejazdu kolejowego w Kowalewie. Jest dziełem rzeźbiarza ludowego Pawła Brylińskiego, autora wielu podobnych krzyży w południowej Wielkopolsce. Pod figurą Ukrzyżowanego widnieje na nim kielich i figura św. Weroniki, poniżej rzeźby świętych Jana, Walentego i Wawrzyńca oraz figura Matki Boskiej Bolesnej, a na szczycie rzeźba pelikana jako symbolu miłości. W 1984 r. w trakcie remontu rzeźby te umieszczono na nowym krzyżu. Aktualnie krzyż poddawany jest pracom konserwacyjnym.

Wielkość czcionki
Kontrast