Operacja Tannenberg w Pleszewie
We wtorek, 15 października 2019 r. miało miejsce w Muzeum niezwykłe wydarzenie – wykład pt. „Operacja Tannenberg na Ziemi Pleszewskiej” połączony z rekonstrukcją historyczną zbrodni niemieckich dokonanych w Pleszewie w 1939 r.
Wyjątkowość tego wydarzenia wynika z faktu, że po raz pierwszy udało się odtworzyć niemieckie zbrodnie sądowe w ramach operacji Tannenberg w Wielkopolsce.
Narratorem tego niezwykłego spektaklu był Tomasz Cieślak – historyk, pracownik Oddziałowego Biura Edukacji Narodowej IPN w Poznaniu, badacz historii Ziemi Pleszewskiej, autor artykułów dotyczących II wojny światowej publikowanych na łamach Rocznika Pleszewskiego m.in. artykułu pt. „Wokół zbrodni niemieckich w Pleszewie w 1939 roku”. Wtorkowy wykład i narracja do rekonstrukcji były ukoronowaniem jego 6-letnich badań nad problematyką niemieckich zbrodni dokonanych na Ziemi Pleszewskiej w pierwszych miesiącach II wojny światowej.
Na początku prelegent nakreślił sytuację panującą w Europie tuż przed wybuchem II wojny światowej, a także przybliżył główne założenia operacji Tannenberg, która miała na celu przeprowadzenie eksterminacji polskiej warstwy przywódczej i inteligencji w 1939 roku. Wśród nich byli przedstawiciele duchowieństwa, politycy, ludzie kultury, nauki i sztuki, przedsiębiorcy czy powstańcy wielkopolscy i śląscy. W sumie w ramach akcji przeprowadzono ponad 760 masowych mordów. Niemcy osłabili skutecznie wolę oporu na polskich ziemiach zachodnich, a życie straciło ponad 20 tys. Polaków.
Później nastąpiła pierwsza odsłona rekonstrukcji historycznej pokazująca tragiczną śmierć doktora Bronisława Kołodziejczaka – młodego pleszewskiego lekarza, który zginął tragicznie 27 września 1939 r., w nie do końca wyjaśnionych do dziś okolicznościach. Był pierwszą ofiarą pleszewskiej placówki gestapo i stał się niejako symbolem zbrodni niemieckich na tym terenie.
Druga rekonstruowana scena dotyczyła z kolei egzekucji siedmiu mieszkańców Ziemi Pleszewskiej w Lasku Malińskim, która odbyła się 6 listopada 1939 r. Jeszcze przed rozstrzelaniem Polaków postawiono przed sądem doraźnym w willi dra Białasika przy ul. Sienkiewicza 21 w Pleszewie. Sądy doraźne nie miały jednak żadnej mocy prawnej. Postawieni przed ich oblicze Polacy nie mieli obrońców, nie przysługiwało im prawo do obrony. Nie byli także formalnie oskarżeni. Zostały one powołane przez dowództwo Wehrmachtu tylko po to, by zatuszować dokonywane przez szwadrony śmierci na zapleczu frontu ludobójstwo. Rekonstrukcję zakończyła dramatyczna scena egzekucji. Na muzealnym dziedzińcu padły strzały…
Wykonawcami tej niezwykłej historycznej inscenizacji byli członkowie Drużyny Tradycji 70 Pułku Piechoty w Pleszewie oraz zaproszeni rekonstruktorzy. Wśród nich sporą grupę stanowili uczniowie Zespołu Szkół Technicznych w Pleszewie. Uczestnikami rekonstrukcji byli: Maciej Grzesiński, Janusz Waliszewski, Przemysław Konopczyński, Tomasz Wojtala, Michał Kaczmarek, Dominik Wabiński, Jacek Tomczak, Sebastian Rosik, Paweł Walkowiak, Michał Stróżyk, Łukasz Matłoka, Paweł Wojcieszak, Kacper Szlachta, Patryk Wojcieszak, Mateusz Lehman, Mikołaj Ciesielski, Bartosz Brajer, Krzysztof Krawczyk, Julia Bogacz, Aleksandra Zimna, Zuzanna Madalińska, Jagoda Regus, Sandra Jędrzejak, Weronika Skowrońska, Krzysztof Biniak, Oskar Wesołek, Patryk Mocydlarz, Mikołaj Dłużak, Mikołaj Klak, Krzysztof Bartczak, Patryk Dymowski, Oskar Tanaś, Filip Filipiak i Kamil Słojewski.
Pokaz odbył się w ramach projektu pn. „Wojenne losy Pleszewian we wrześniu 1939 roku”, którego koordynatorem jest Katarzyna Rutkowska. Projekt uzyskał dofinansowanie ze środków Programu Wieloletniego Niepodległa na lata 2017-2022 w ramach Programu Dotacyjnego „Koalicje dla Niepodległej”.
Tekst i foto: Katarzyna Rutkowska, Koordynator projektu, Muzeum Regionalne w Pleszewie
