Muzeum Regionalne w Pleszewie

Kadra dyrektorska

Dyrektor Muzeum Regionalnego w Pleszew – Adam Staszak
z-ca Dyrektora – Witold Hajdasz

Średnia liczba pracowników – 6
Pracownik działalności podstawowej – 5
Sprzątaczka – 1

Przedmiot działania – zadania statutowe

1. Gromadzi dobra kultury z zakresu archeologii, historii, sztuki, etnografii, numizmatyki. Ponadto gromadzi i zabezpiecza dokumentację przemian życia kulturalnego, gospodarczego i politycznego oraz dzieła twórców dawnych i współczesnych.
2. Systematycznie uzupełnia zbiory przez nowe nabytki uzyskiwane drogą zakupów, przydziałów, darowizn, zapisów, badań terenowych oraz przejmowania depozytów.
3. Inwentaryzuje, kataloguje i opracowuje naukowo zgromadzone muzealia materiały ikonograficzne i dokumentacje.
4. Przechowuje zgromadzone muzealia w warunkach zapewniających im pełne bezpieczeństwo i magazynuje je w sposób dostępny dla celów naukowych i oświatowych.
5. Zabezpiecza i konserwuje muzealia, w miarę możliwości zabezpiecza stanowiska archeologiczne.
6. Zapewnia właściwe warunki zwiedzania i korzystania ze zbiorów.
7. Udostępnia zbiory społeczeństwu za pomocą wystaw stałych i czasowych oraz innych form udostępniania.
8. Prowadzi działalność edukacyjną, przygotowuje prelekcje, lekcje muzealne.
9. Publikuje i gromadzi wydawnictwa naukowe i popularno naukowe oraz informatory związane z działalnością Muzeum a także współpracuje w przygotowaniu wydawnictw regionalnych wydawanych przez inne instytucje

Ponadto organizuje spotkania i prelekcje. Udziela konsultacji i kwerend dla mieszkańców Pleszewa i okolic. Posiada bibliotekę i archiwum, które gromadzą i udostępniają literaturę historyczną, kronikarską, z zakresu sztuki, regionalną, prasę regionalną oraz dokumentację opisową i ikonograficzną zabytków ruchomych i nieruchomych. Z księgozbioru jak i pozostałych materiałów można skorzystać na miejscu.

Liczba mieszkańców korzystających z usług instytucji
Średnia zwiedzających z dwóch lat – 2970 osoby
Średnia zwiedzających w miesiącu – 123 osoby
W tym kwerendy i konsultacje
Średnia z dwóch lat – 131osoby
Średnia osób w miesiącu – 6 osoby
Inne charakterystyczne informacje
Siedziba muzeum jest dawny zajazd pocztowy z tal 30-stych XIX wieku przy ulicy Poznańskiej 34. Budynek znajduje się w rejestrze obiektów zabytkowych.

Muzeum posiada:
Wśród zbiorów historycznych dominują muzealia – dokumenty począwszy od XVI wieku dotyczące historii miasta i okolicy, np.:

1. Statut Cechu Krawieckiego z roku 1592, pisany w j.łacińskim na pergaminie, nadany przez Jana ze Złotowa
2. Przywilej dla Cechu Krawieckiego z 1698 roku w j.polskim, wystawiony przez Aleksandra z Otoka Zaleskiego,
3. Przywilej na jarmark w Pleszewie z 1783 roku w j.polskim i niemieckim, nadany przez Ludwikę z Koźmińskich Sokolniczą.

Należące do działu archeologii zbiory pochodzą ze stanowisk archeologicznych, na których prowadzono badania ratownicze w Pleszewie, Brzeziu, Pacanowicach, oraz znaleziska jednostkowe. Zbiór archeologiczny zawiera głównie pozostałości osadnictwa z okresu od 3000 lat p.n.e. aż do X-XI wieku po Chrystusie. Są to: brązowe i żelazne szpile, zapinki, noże, groty oszczepów, naszyjniki, bransolety i grzechotki oraz pokaźny zestaw ceramiki użytkowej.
Muzeum posiada bogate zbiory malarstwa, rysunku i grafiki dotyczącej Pleszewa i okolicy. Znajduje się tu jedna z największych w Polsce kolekcji dzieł Mariana Bogusza /1920–1980/, artysty i animatora sztuki /w przygotowaniu obszerna publikacja monograficzna tego artysty/.

Jerzy Szpunt
Historia Muzeum Regionalnego w Pleszewie
Kolekcja, kolekcjoner, zbieracz – to pojęcia znane od Starożytności – znaczą uświadomiony i uzasadniony zbiór przedmiotów lub pojęć określonego rodzaju, dla ich wartości artystycznej, dydaktycznej, naukowej lub innych, gromadzonych z wielu powodów. Jeśli dodamy do tego zbieractwa badania współzależności pomiędzy pozycjami kolekcji, dociekania o zjawiskach pochodnych, sposobów jej zabezpieczania i upowszechniania, otrzymamy dość kompletne pojęcie, czym jest Muzeum i czym się zajmuje. Jeden z nie wymienionych dotąd powodów wydaje się najważniejszy. To trauma przemijania – gdy wiele, zaledwie niedawnych faktów i przedmiotów, świadczących o rozwoju kultury duchowej danej społeczności i ciągłości jej kultury materialnej wymyka się z pamięci, gdy dokumenty nonszalancko niszczeją, przedmioty bezmyślnie rozproszono wtedy ciągłość historii rozsadzają białe plamy. Wtedy uświadamiamy sobie potrzebę zachowania świadków minionego czasu, zachowania dla nas i dla tych, którzy przyjdą po nas.
Niegdyś muzea powstawały z kolekcji osób najzamożniejszych, dzisiaj sprawy wzięły obrót bardziej demokratyczny. Zwykle jest tak, że odpowiednio liczna i intelektualnie nośna grupa społeczna, świadoma swego znaczenia i roli w historii prowokuje powstawanie kolekcji, a w końcu muzeum. Najczęściej administracyjnie powołane muzeum, założone w imieniu wielu zainteresowanych przybiera formę zbioru wiodącego i współpracuje z innymi kolekcjami . Dobrze prowadzone muzeum rozwija się równolegle do potencjału możliwości społeczno gospodarczych i intelektualnych określonej grupy społecznej i zaspokaja jej potrzeby (również ambicje) naukowe oraz oświatowe.
„Zalążkiem pierwszego pleszewskiego muzeum stały się zbiory etnograficzne i historyczne, jakie ks. Kazimierz Niesiołowski zgromadził i pokazał na Wystawie Przemysłowej w Pleszewie w 1912r. Zbiory te przechowano, a po odzyskaniu niepodległości utworzono z nich w Domu Oświatowym im. Adama Mickiewicza – Muzeum Regionalne (ul. Sienkiewicza 39). Wystawiono tam przede wszystkim stroje ludowe, wykopaliska archeologiczne, dawne urządzenia gospodarcze, zbiory przyrodnicze, dokumenty dotyczące walki Polaków w okresie zaborów i I wojny światowej. Małe pomieszczenia oraz brak środków nie pozwalały na powiększenie zbiorów oraz nie sprzyjały organizowaniu odpowiedniej ekspozycji. W 1928 roku Towarzystwo Czytelni Ludowych, które prowadziło Muzeum, zmuszone było oddać salkę przeznaczoną na ekspozycję. Dom bowiem należał do miasta i zaistniała konieczność umieszczenia w nim Stacji Opieki nad Matką i Dzieckiem. Eksponaty zamknięto w skrzyniach i przechowywano przez sześć lat, aż do oddania do użytku w 1934r. Domu Parafialnego im. ks. Piotra Skargi”[1].
Na Muzeum w Domu Parafialnym przeznaczono przestronną i dobrze oświetloną salę w narożu budynku nad wejściem głównym. „Wcześniej ponowiono apele do społeczeństwa o przekazywanie eksponatów. Zamiarem ks. K. Niesiołowskiego, twórcy również tego Muzeum, było dalsze gromadzenie wartościowych zabytków kultury materialnej i duchowej z Pleszewa i okolic. Zbiory zostały podzielone na trzy działy. W pierwszym – ludoznawczym, kulturalnym i historycznym – prezentowano m.in. stroje ludowe, urządzenia domowe, dokumenty, stare druki, obrazy, fotografie, numizmaty, pamiątki z czasów walki o odzyskanie niepodległości oraz I wojny światowej. W dziale drugim archeologicznym, wystawiono eksponaty odnalezione w Pleszewie i okolicy, głównie przy przypadkowych wykopach i pracach rolnych. W dziale przyrodniczym ukazano rosnące w okolicy rośliny, a także ptaki, zwierzęta, owady itp. oraz minerały i skamieniałości.”[2]. W 1939 roku obiekt zajął okupant a zbiory muzealne zaginęły .
W latach 60-tych o utworzenie Muzeum zabiegały władze powiatowe. Na lokum dla niego starano się zabezpieczyć piętrowy dom intendenta przy bramie głównej do parku w Gołuchowie. Merytoryczną stronę powierzono Muzeum Narodowemu w Poznaniu, które utworzyło tu swój pododdział: „Muzeum Regionalne Ziemi Pleszewskiej”. Prace wstępne podjęli pracownicy Muzeum Etnograficznego (Oddziału MN) – Stanisław Błaszczyk i Zbigniew Toroński, którzy po dwóch latach badań w terenie przygotowali materiały i muzealia do pierwszej ekspozycji. Współpracowali m.in. z miejscowymi kolekcjonerami: Henrykiem Brodalą, Andrzejem Wieruszewskim, Marianem Guździołem, których zbiory znalazły się na wystawie jako depozyty. Wystawę o szeroko pojętej historii i kulturze ludowej regionu otwarto w 1965r. Scenariusz przygotowali Janusz Lehmann – część historyczną, St. Błaszczyk – część etnograficzną. Opracowanie graficzne przygotowała zaś Irena Jarzyńska[3].
Muzeum wkrótce zamknięto, gdy okazało się, że Akademia Rolnicza w Poznaniu przekazuje arboretum wraz budynkami (oprócz zamku) nowemu użytkownikowi – Ministerstwu Rolnictwa. Wydzielenie budynku intendentury na siedzibę Muzeum okazało się niemożliwe. Ekspozycję zdemontowano, zaś depozyty zachowano w Poznaniu i w 1983r. przekazano obecnemu Muzeum.
Utworzeniem następnego muzeum zajęły się tym razem władze miejskie. W 1976r. ówczesny Naczelnik – Marian Tanaś i Zastępca – Mieczysław Kołtuniewski wykupili dla zasobów komunalnych budynek przy ul. Poznańskiej 34, z zamysłem utworzenia tam muzeum. Budynek ten wzniesiono w latach 30-tych XIX wieku jako zajazd pocztowy zagęszczającej się sieci połączeń poczty pruskiej. Powołanemu w 1980r. Pleszewskiemu Towarzystwu Kulturalnemu, Z-ca Naczelnika powierzył jego organizację. Teraz prace nabrały szybkiego tempa. W pierwszym etapie członkowie PTK organizowali wystawy w Pleszewskim Domu Kultury: „Historia Pleszewa w starej Fotografii”, „Ks. prałat Kazimierz Niesiołowski – patriota i społecznik”, „Dzieje teatru amatorskiego w Pleszewie”, „Zbigniew Pikulski; Andrzej Wieruszewski – malarstwo i rzeźba”. Zgromadzono wówczas sporo zdjęć, widokówek, dokumentów. Rekompensatą dla ich ofiarodawców, a zarazem formą zachęty do dalszego przekazywania eksponatów stanowić miało nadanie wszystkim ofiarodawcom tytułu „Honorowego współzałożyciela pleszewskiego Muzeum[4].
Specjalną akcję nie tylko wśród młodzieży prowadził Marian Wolniak , który pośród badań regionalistycznych zbierał eksponaty i gromadził je w tutejszym Liceum Ogólnokształcącym, w poczet przyszłego muzeum. Tymczasem z innego przebudowywanego komunalnego budynku przeniesiono okazały piec z formowanych kafli z zieloną polewą pochodzący z II połowy XIX wieku. Dziś jest on ozdobą muzealnej sali. W notatniku skarbniczki PTK, pod datą 5 kwietnia 1982 roku czytamy:
„Guździoł otrzymał zlecenie (załatwić mu pręty Ø 100 do 120 na okratowanie okien).
– Kosztorys wydatków: tarcica /na podłogi/ – 165.ooo; roboty zduńskie – 47.ooo; meble – 400.000; Guździoł – 50,000; remont + elewacje budynku 300.000,- ; Razem 962.000,-.zł”.[5]

Znaczącym przyczynkiem do założenia muzeum były też archeologiczne badania ratownicze prowadzone w Pleszewie i okolicach, finansowane przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Kaliszu. W latach 1976 – 1983 ekipa kaliskiego Muzeum pod kierunkiem Edwarda Pudełko prowadziła wykopaliska na wielokulturowym stanowisku Nr 2 przy ul. Zielonej i na stanowisku Nr 1 przy ul. Piaski 61. Próbowano również określić domniemane grodzisko oraz odkryć ślady umocnień obronnych Pleszewa przy ul. Garncarskiej. Pozyskane wówczas obiekty archeologiczne były eksponowane dwukrotnie w Technikum Mechanicznym, Domu Kultury, a jesienią 1983 w Muzeum Regionalnym w Pleszewie (scenariusze wystaw – E.Pudełko; opracowanie graficzne wystawy w Muzeum – J. Szpunt).
Już po otwarciu Muzeum w latach 1983 – 85 K. i J.A. Splittowie przeprowadzili ratownicze badania wykopaliskowe na cmentarzysku ludności kultury łużyckiej w Pacanowicach. W 1985 r. E. Pudełko rozpoczął jedenastoletnie badania interesującej nekropolii kultury łużyckiej i przeworskiem w Brzeziu[6]. W międzyczasie prowadził wykopaliska na nowym stanowisku Nr 7 przy ul .Piaski – teren nowego cmentarza, teraz już finansowanych przez pleszewskie muzeum. Później jeszcze krótkotrwałe prace w Fabianowie i Żegocinie, których efektem są 3 dużego formatu naczynia zasobowe używane przez ludność kultury łużyckiej. Wszystkie te badania wzbogacały zasoby i kolejne edycje stałej ekspozycji archeologicznej w naszym muzeum oraz wystawy w innych muzeach.
Muzeum Regionalne w Pleszewie powołane zostało Zarządzeniem Nr 3 Naczelnika Miasta i Gminy w Pleszewie[7] dnia 3 stycznia 1983r. Nie przypadkiem był to początek roku obchodzonego właśnie 700-lecia Pleszewa. Nie było to kwestią prostego zarządzenia. Najpierw w wielokrotnych uzgodnieniach redagowano statut i zasady opieki merytorycznej przez kaliskie Muzeum Okręgowe (dyr. Janusz Janczewski). Od pomyślnego porozumienia zależało z kolei przekonanie i zgoda Wojewódzkiego Wydziału Kultury i Sztuki (P.T. Kazimierz Matusiak i Lech Podlewski) na utworzenie nowego muzeum, tym samym znaczyło to pełną dotację na finansowanie przedsięwzięcia. Wszystkie prace i zadania merytoryczne wykonywali ludzie związani z PTK, których ideą było faktyczne utworzenie muzeum w Pleszewie. Wymienię tu ówczesnych członków zarządu Pleszewskiego Towarzystwa Kulturalnego, z których każdy, usilnie działał na rzecz powstania muzeum: Zdzisław Paluszczak (prezes), Ewa Szpunt (skarbnik), Bożena Giezek (sekretarz), członkowie: Roman Kołaski, Zdzisław Mądrecki, Zenon Mianowski, Tadeusz Pawliński, Andrzej Szymański, Marian Wolniak (współpraca z kolekcjonerami: z Janem Szadzińskim i Leszkiem Raisem). Więc jest Muzeum, tyko jeszcze papierowe. Trzeba na wieloletnie przygotowania wielu ludzi z wieloma koncepcjami nałożyć obowiązujący teraz schemat prawny. 1 grudnia 1982 Naczelnik powołuje pracownika merytorycznego Muzeum – Jerzego Szpunta, później Bożenę Giezek – dobrze zorientowaną w dotychczasowych pracach przygotowawczych w „Towarzystwie”. Odtąd prace postępują coraz szybciej i systematyczniej. Pracownicy ustalają formy organizacji placówki – istnieją przecież zunifikowane formuły wieloliniowej inwentaryzacji, trzeba się tego nauczyć, jednocześnie nie tracąc indywidualnego charakteru zbiorów. Trzeba go dopiero wykształcać. Pracownicy mają do dyspozycji mały pokoik w Domu Kultury, ledwie w kwietniu mogą się „instalować” w Zajeździe, a jeszcze wyposażenie wnętrz w powijakach, Wykonawcy ciągle gubią „ostateczne terminy”.
Najważniejsze!: przejmować i archiwizować obiekty muzealne możliwie tak prawidłowo, aby nie trzeba było później poprawiać dokumentów praktycznie nieodwracalnych. Pracownicy przejmują zbiory M. Wolniaka, dokumentują materiały ze wspomnianych wystaw PTK, sami penetrują teren i pozyskują kolejne obiekty. Wspaniałe dokumenty historyczne przekazują Stanisław Bródka i Jan Piasecki. Wszystko to co poprawnie udokumentowane składa się na właściwie prowadzoną strukturę zbiorów.
W pracach remontowych (teraz już tylko stolarskie wykonuje Mieczysław Nowak) są jednak opóźnienia i widoczne jest, że nie zostaną ukończone na czas. Harmonogram imprez 700-lecia jest tak nasycony, że mowy nie ma o przesunięciach w terminarzu, a otwarcie Muzeum dawno ustalone – 6 czerwca 1983 r. W połowie maja podejmuję decyzję: zamiast wystawy historycznej „700-lecie Pleszewa” nastąpi wystawa darów dla Muzeum w jego nowo otwartej siedzibie. Tak też się stało – 6 czerwca, dzień otwarcia Muzeum – wystawa dotychczas przejętych depozytów, zbiorów własnych oraz wypożyczeń. Przybyli z zewnątrz goście – byli pełni obaw, czy nowopowstałemu z takim pośpiechem Muzeum uda się zaistnieć.
Ekspozycję nowopowstałego Muzeum zaprezentowano społeczeństwu 21 października 1983r. o godz. 12.oo. Muzeum Regionalne w Pleszewie ze stałą ekspozycją zaistniało. Eksponowano wystawy:
1.„Z pradziejów Pleszewa i okolic”, archeologiczna (scenariusz Edward Pudełko), zbiory własne i MOZK w Kaliszu
2.„Rzemiosło pleszewskie”, historyczna – ze zbiorów własnych, wypożyczeń i depozytów
3.„Orły i odznaczenia” z kolekcji Mariana Żurkiewicza, Ryszarda Wilińskiego i zbiorów własnych – opracowanie merytoryczne i graficzne ekspozycji: B. Giezek, J. Szpunt.

Po otwarciu pierwszej ekspozycji następne, dawniej zaledwie przewidywane tematy „cisnęły się same na język”, i nie tak wiele trzeba było by zaistniały w formie wystaw. Ponieważ ludzie z Towarzystwa podpowiadali kolejne tematy, do których mieli już częściowo zebrane materiały oraz dostateczny zasób wiedzy i chętnie się nią dzielili[8]. Zapoczątkowany wtedy system często zmienianych wystaw sprawdza się do dzisiaj, dobrze jest przychodzić do muzeum i oglądać coraz to nowe rzeczy, ułożone w odmienne tematy. Ważniejszym jest jednak, że dopiero wtedy oglądający uświadamiają sobie, że ze znudzeniem po raz kolejny oglądane we własnym domu przedmioty czy dokumenty mogą mieć unikalną wartość historyczną. Jest to efektywniejszy sposób penetrowania i pozyskiwania muzealiów niż redagowanie jakichkolwiek apeli. Do końca 2003 roku prezentowaliśmy 95 tematycznych wystaw w siedzibie (zwiedziło je blisko 64.000 osób) i czterech w innych miejscach w Polsce[9]. Tematy tych blisko stu wystaw podzieliłbym na:
1.Dotyczące historii Pleszewa i związane z Regionem.
2.Wystawy pośrednio związane z Regionem, niekiedy tylko z kulturą naszych czasów. Np. „Lalki świata” ze zbiorów „Cepelia” w Krakowie (najwyższa frekwencja), czy wystawa pięćdziesięciu światowej klasy grafik ze zbiorów „Międzynarodowe Triennale Grafiki w Krakowie”.
3.Wystawy twórczości artystów tutaj urodzonych, związanych z Regionem lub tutaj zamieszkałych – często były to selekcjonowane promocje debiutantów.

Brzemienną w skutki była pierwsza w Pleszewie wystawa malarstwa Mariana Bogusza w 1984r., która zapoczątkowała powstanie kolekcji dzieł Mariana Bogusza. Pierwszą ekspozycję w Muzeum złożyłem wtedy z 25 najwcześniejszych prac (tu kilka rysunków powstałych jeszcze w Pleszewie) – drugą połowę – 25 dzieł stanowiły dokonania z ostatnich dwóch lat Jego życia – też 25 dzieł. Po tej wystawie żona artysty – Eulalia Bogusz przekazuje naszemu Muzeum 13 rysunków, powstałych w Pleszewie, do chwili aresztowania Bogusza (koniec 1941r.). W 1985r. Muzeum otrzymało (w dwóch transzach) specjalną dotację od Wojewódzkiego Wydziału Kultury i Sztuki w Kaliszu na zakup 18, później 7 obrazów Mariana Bogusza. Pod koniec roku Eulalia Bogusz ofiarowuje nam obraz „Ostre poznanie” z cyklu „Epitafia dla Komedy” („Epitafia dla /Wojciecha/ – przyp. J.Sz.) Komedy”)[10]. Łącznie w zbiorach Muzeum znalazło się 25 dzieł zakupionych za sumę 2.710.000 zł. oraz jeden dar (razem 26 obrazów). W maju 1986 r. Muzeum przejmuje w depozyt 26 obrazów od żony Eulalii, z przeznaczeniem do zakupu. W ocenie zbioru, później w Komisji Zakupów Muzealiów bierze udział Maria Dąbrowska – prowadząca dział malarstwa współczesnego w Muzeum Narodowym w Poznaniu. W czerwcu zakupiono 6 obrazów (1.565.000 zł). W roku 1988 odbywa się druga wystawa w naszym Muzeum: „Blachy Bogusza” (otwarcie 24 marca 1988r.) zestawiona z będących w naszej dyspozycji dzieł. W czerwcu zakupiono 6 obrazów (1.565.000zł.), w październiku 4 obrazy (774.000 zł.) zaś w listopadzie 4 obrazy (tu brak ceny zakupu). Tego roku do zakupów składają się niektóre z pleszewskich zakładów pracy: Pleszewska Fabryka Aparatury „Spomasz”; Pleszewska Fabryka Obrabiarek; Poznańskie Zakłady Wyrobów Papierniczych; Rzemieślnicza Spółdzielnia Zaopatrzenia i Zbytu; Pleszewska Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Kowalewie; Wytwórczo Usługowa Spółdzielnia Pracy. Z tych składek i środków własnych zakupiono 6 dzieł, a następne 8 z dotacji Funduszu Rozwoju Kultury Urzędu Wojewódzkiego w Kaliszu. Łącznie nabyto 14 dzieł. W 1989r. ze środków Urzędu Miasta i Gminy oraz własnych zakupiono kolejnych 10 dzieł za sumę 6.000.000zł. W połowie 1990 roku umiera żona artysty Eulalia i przekazuje w spadku dla pleszewskiego Muzeum 116 rysunków i gwaszy oraz 29 obrazów – łącznie 146 dzieł. Spośród posiadanych ok. 100 obrazów dzieli proporcjonalnie pomiędzy Muzeum Narodowe w Warszawie, Muzeum Sztuki Współczesnej w Łodzi i Muzeum Regionalne w Pleszewie. Szkice, rysunki, gwasze przypadły w największej części naszemu Muzeum. Kolekcja dzieł Mariana Bogusza w Muzeum składa się z 212 dzieł: dary – 14 dzieł; zakupy – 52 dzieła; w/w spadek – 146 dzieł. Całość zbioru pochodzi od żony artysty – Eulali Bogusz.
Wszystkie wystawy pleszewskiego muzeum opatrywane są informatorem (przynajmniej dwu stronicowe A-4), zaś niektóre mają o wiele szersze, zawczasu opracowane wydawnictwa. Te ostatnie wynikają stąd, że Muzeum od zarania współpracuje z Pleszewskim Towarzystwem Kulturalnym. Obie te instytucje wywołują kolejne edycje publikacji regionalnych (od 1986r. 19 tytułów), czy artykuły w publikacjach zwartych których uzupełnieniem są często wystawy[11]. Konkursy wiedzy o regionie organizowane dla młodzieży wspólnie Biblioteką Publiczną Miasta i Gminy pt. „Moja mała Ojczyzna” w dużej mierze oparte są o wiadomości zawarte w tych publikacjach. Ostatnim wyzwaniem dla Muzeum, prowadzonym wspólnie z PTK jest publikacja – monografia na skalę dotąd nie realizowaną – wydanie albumowe: „Bogusz – artysta i animator”. Autorką opracowania jest od dawna publikująca artykuły krytyczne o sztuce, najpierw w prasie warszawskiej (m.in. w znaczącej wówczas „Kulturze”). Do dzisiaj krytyk sztuki, publikująca w najważniejszych tytułach prasy branżowej w kraju (np. wrocławski „Format”) i za granicą. Inspirująca wiele wystaw, a przede wszystkim autorka kilkudziesięciu książek o sztuce współczesnej – dr Bożena Kowalska. Dlaczego Bożena Kowalska napisała monografię Bogusza? Powód jest ewidentny, po prostu, Ona przy tym była!
Najważniejszą rzeczą każdego muzeum są jednak zbiory. W 1983r., zainwentaryzowano 338 muzealiów. Stan w dniu 31 grudnia 2003r. to już 3055 obiektów z zakresu archeologii, historii, sztuki, etnografii, sfragistyki i numizmatyki. Pochodzą z darów, zakupów (ostatnio coraz częściej) oraz z badań własnych (archeologia). Od 2000r. zbiory katalogowane są w komputerowym systemie MUSKAT. Oprócz zbiorów głównych zachowujemy również bieżącą dokumentację przemian życia społeczno – gospodarczego, kulturalnego, politycznego, które przynajmniej na razie nie stanowią muzealiów jednak skrzętnie są zachowywane w osobnym zbiorze jako materiały pomocnicze.
Inną formą udostępniania oprócz bieżących wystaw jest udostępnianie indywidualnie złożonego zbioru na konkretny temat z omówieniem. Były to lekcje muzealne na różne tematy organizowane (przeważnie stymulowane przez nauczycieli) w szkołach lub w siedzibie Muzeum. Osobną grupę stanowią osoby poszukujące dokumentów – źródeł na różne tematy. Jest to młodzież klas gimnazjalnych, szkół średnich, studenci, magistranci, doktoranci, nauczyciele, regionaliści i kolekcjonerzy. Z każdym rokiem wzrasta ilość tej grupy zainteresowanych – nie trudno zauważyć, że zależy od wielkości zbiorów. Wreszcie kwerendy organizatorów wystaw, przeważnie z innych muzeów, w wyniku których nasze zbiory trafiają na inne wystawy i z wzajemnością. W 2003 r. udzielono 87 informacji – kwerend.
Siedzibą Muzeum jest budynek dawnego zajazdu pocztowego, własność Gminy (obiekt umieszczony w rejestrze Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków). W 1983r. Muzeum sytuowano na powierzchni ok. 120 m2, praktycznie całość przeznaczono na cele ekspozycyjne. W budynku były wtedy jeszcze cztery mieszkania lokatorskie, które sukcesywnie zwalniano od 1985r. W pomieszczeniach na piętrze urządzono magazyny i pracownię techniczno -konserwatorską, dwa mieszkania na parterze przeznaczone na poszerzenie ekspozycji i miejsce prowadzenia lekcji muzealnych pozostają porzucone. Międzyczasie prowadzono wiele planowych prac remontowych i przygotowawczych:
-rozbierano drewniane, zrujnowane szopki po lokatorach, zlikwidowano podwórzową sławojkę, zwaną tu wychodkiem (wymieniając na „toi-toj”),
-uregulowano prawnie granice posesji – opłotowanie,
-naprawiono system odprowadzania ścieków i wód deszczowych (szambo), zaś po ukończeniu prac ponownie ułożono kostkę granitową we wjeździe,
-dobudowano drewniane, zadaszone wejście do oficyny,
-sukcesywnie wymieniano konieczne elementy stolarki budowlanej (okna poddasza, parteru, z obu stron drzwi do sieni),
-przeprowadzono wzmocnienie izolacji poziomej fundamentów metodą injekcji chemicznej,
-po zabezpieczeniu podsiąkliwości posadzek w piwnicy przygotowano tam magazyny dla materiałów odpornych na podwyższoną wilgotność,
-naprawiono dach – przełożono dachówki (50% wymieniono na nową) wymieniając łaty na krokwiach, jednocześnie dodając dodatkowe zabezpieczenie folią wodoodporną; kaferki otrzymały termoizolację z maty szklanej,
-po opuszczeniu zachodniej strony parteru przez lokatorów (dwa mieszkania) – usunięto zbutwiałe podłogi drewniane (na pow. 10 m2 podłogę z ciężkiego lastriko) wraz z zagrzybioną warstwą ziemi; częściowo skuto tynki; usunięto wtórne ścianki działowe,
-w użytkowanej części parteru i piętra wymieniono system ogrzewania łącznie z instalacją; ogrzewanie gazem sieciowym z wspólnej kotłowni /w kinie w sąsiednim budynku),
-wykonano nowe przyłącze energetyczne uwzględniające aktualne standardy – wg projektu przygotowanego dla całego obiektu.

Wszystkie tu wieloletnie, planowe prace mają na celu podwyższenie standardów zachowania i użytkowania obiektu. Realizacje takie wymuszają ustalenia „Strategii Rozwoju Miasta i Gminy w Pleszewie do 2015 roku” – wyznaczone pracownikom Muzeum Regionalngo w Pleszewie i decydentom o budżecie Gminy.
Przypadające podczas tego roku – 720–lecie Pleszewa i 20-lecie Muzeum Regionalnego (oby dorobku tego nikt już nie przerywał) uczczone zostało spotkaniem sympatyków i prelekcją dr Andrzeja Szamańskiego „Pleszew od XIII do końca XVIII wieku” w siedzibie Muzeum, w dniu 6 listopada 2003r.

*******************
Cały umieszczony powyżej artykuł: „Historia Muzeum Regionalnego w Pleszewie” jest skróconą wersją mojego opisu pod tym samym tytułem, wzbogaconym o inne przypisy, niektóre daty i uściślenia (zob.: Manuskrypty, R – 129).

 

[1] A. Gulczyński, „ Rocznik Kaliski” tom XVIII, 1985.
[2] A. Gulczyński, XVIII Rocznik Kaliski ; str. / /; 1985. Zob. również: A. Gulczyński, Ogród Jordanowski, Dom Parafialny i Ogródki Działkowe – dzieło ks. Kazimierza Niesiołowskiego, Pleszew 1993.
[3] Informacja: Zbigniew Toroński – 22.12.2003.

[4] A. Gulczyński, XVIII Rocznik Kaliski….
[5] Pamiętać należy, że trwał wtedy stan wojenny. Gospodarka kraju coraz bardziej się załamywała a większość materiałów podlegała sprzedaży reglamentowanej, to znaczy, że wpierw należało uzyskać pozwolenie lub przydział od stosownej instancji administracyjnej, dopiero na podstawie tego można było dokonać zakupu w wyznaczonym punkcie handlowym.
[6] E.Pudełko, J.A. Splitt, Prasłowianie i Słowianie w pleszewskiem, Pleszew 1987. E. Pudelko, którego największym dorobkiem naukowym są badania w pleszewskiem, w 1999r. powołany został na członka Komisji Epoki Brązu i Wczesnej Epoki Żelaza Komitetu Nauk Pra i Proto Historycznych PAN.

[7] Teraz Naczelnikiem był Mieczysław Kołtuniewski.
[8] Np. Bonifacy Wróblewski – przez kilka lat zbierał materiały do tematu teatrów amatorskich w Pleszewie. Specyfiką tych poszukiwań było to, że istniał znikomy materiał dokumentacyjny, prawie wszystko trzeba było odtwarzać z wywiadów z wielu jeszcze żyjącymi świadkami i uczestnikami, zaś wywiady wielokrotnie trzeba było weryfikować. Specyfika badań tego tematu zajęła autorowi publikacji blisko 4 lata, później korektę publikacji.
[9] MOZK w Kaliszu’86; Galeria „Studio M” Bożeny Marki i Janusza Trzcińskiego -Warszawa’92; Galeria Kulisiewicza w Kaliszu’ 95; MN w Warszawie Oddz. w Łowiczu ‘ 98 (wszystkie te wystawy dotyczyły malarstwa M.Bogusza).

[10] Transakcja polegała na tym aby w zamian za wartość dzieła przeprowadzić jego renowację – co wykonano.
[11] Np. w „Roczniku Pleszewskim 2003” (tak! – to ten, który właśnie trzymasz w ręku) uzupełnieniem artykułu Witolda Hajdasza – „Wystawy Przemysłowe w Pleszewie w latach 1862 -1938” będzie wystawa w Muzeum pod tym samym tytułem.

Muzeum Regionalne w Pleszewie,
ul. Poznańska 34; 63-300 Pleszew
tel. +48 62 74­28 359
www.muzeum.pleszew.pl
e-mail: muzeum@pleszew­.pl