Historia pleszewskich ewangelików
Prace rewitalizacyjne na zabytkowym cmentarzu ewangelickim przy Alejach Wojska Polskiego trwają już półtora roku. W tym czasie nie tylko uporządkowano drzewostan, ale i zewidencjonowano większość nagrobków. Jednym z najcenniejszych odkryć jest grób założyciela kościoła ewangelickiego w Pleszewie – pastora Kleinera. W wyniku realizowanego projektu powstała strona internetowa, na której można znaleźć spis wszystkich odnalezionych nagrobków. Pleszewianie będą mieli także możliwość zwiedzenia cmentarza osobiście.
W 1794 roku Niemcy zamieszkujący tereny Pleszewa podjęli uchwałę dotyczącą uporządkowania gminy kościelnej. Utworzono wówczas parafię ewangelicką wraz z cmentarzem, który obecnie jest własnością Miasta i Gminy Pleszew. Prace rewitalizacyjne na jego terenie rozpoczęły się w lutym 2012 roku. Udało się pozyskać na ten cel środki zewnętrzne z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu. W pierwszym etapie realizacji projektu pn. „Uporządkowanie drzewostanu na zabytkowym cmentarzu ewangelickim” miasto i gmina Pleszew w październiku 2012 roku otrzymała dofinansowanie w kwocie 20 tys. zł, przy wkładzie własnym wynoszącym 4,5 tys. zł. Usunięto wówczas na terenie cmentarza samosiejki i zbędą zieleń, drzewa poddane zostały zabiegom pielęgnacyjnym, dokonano też nowych nasadzeń. W drugim etapie projektu na te same zadania samorząd uzyskał dofinansowanie w kwocie 10 tys. zł przy wkładzie własnym wynoszącym 9,8 tys. zł.
Kolejnym etapem rewitalizacji było zewidencjonowanie nagrobków i opracowania dokumentacji. Tutaj z kolei samorząd podjął współpracę z partnerskim niemieckim miastem Westerstede w ramach projektu badawczego „Ludność polska i niemiecka w Pleszewie w latach 1792-1939. W poszukiwaniu wspólnej tożsamości”. Jego łączna wartość to 9,5 tys. zł. Część środków – 4 tys. zł – pozyskano z Fundacji Współpracy Polsko – Niemieckiej. Dzięki tym środkom przy współpracy ze stroną niemiecką sporządzone zostały noty biograficzne osób pochowanych na cmentarzu związanych z losami miasta. Celem tego projektu jest poszukiwanie wspólnych korzeni historycznych dla zachowania i wspierania dziedzictwa kulturowego dwóch związanych losami historii narodami. W efekcie tej współpracy powstała strona internetowa zabytkowego cmentarza ewangelickiego w Pleszewie www.ewangelicy.pleszew.pl. Tam można znaleźć wszelkie informacje dotyczące cmentarza i alfabetyczny spis pochowanych. Jest także mapa z podziałem na 4 sektory. Przy ewidencjonowaniu nagrobków pracowali studenci i badacze z Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu.
Najstarszy odnaleziony grób należy do miejscowego piekarza Benjamina Pfluga z 1821 roku. Najcenniejszymi odkryciami są jednak groby ewangelickich pastorów: pierwszego – Ernsta Gottlieba Kleinera z 1832 r. oraz drugiego Karola Streckera z 1883 r. – Tego grobu szukaliśmy niemal dwa lata. Okazało się, że był w miejscu, obok którego przechodziliśmy setki razy – komentuje odkrycie Adam Staszak, Dyrektor Muzeum Regionalnego w Pleszewie. Wiele z nagrobków jest jeszcze nieodnalezionych, ponieważ cmentarz nie był użytkowany przez ok. 50 lat i znajdują się pod sporą warstwą ziemi i humusu. Ostatnie pochówki, pensjonariuszy pobliskiego Domu Pomocy Społecznej, odbywały się na nim w 1965 roku. Dzięki badaniom udało się także odnaleźć miejsce, gdzie stał pierwszy ewangelicki ołtarz, a później kościół.
Przez kilkadziesiąt lat pleszewski cmentarz ewangelicki nie był ogólnodostępny. Kojarzył się wręcz z miejscem tajemniczym i mrocznym. Teraz to zapomniane niegdyś miejsce staje się pomnikiem historii dwóch narodów. W przyszłości ma być parkiem pamięci. Jednak już teraz władze miasta i gminy postanowiły choć na chwilę udostępnić cmentarz wszystkim zainteresowanym. Jego zwiedzanie będzie możliwe w dwóch terminach: 8 listopada (piątek) w godz. 10.00 – 12.00 oraz 16 listopada (sobota) w godz. 11.00 – 12.00. Na miejscu będą pracownicy Muzeum Regionalnego w Pleszewie, którzy chętnie podzielą się wiedzą na temat tego zabytkowego cmentarza.
